krakkemikkig kristalontvangertje (Techniek Radio/TV)

door Herm Willems @, Maastricht, 06.11.2023, 20:42 (179 dagen geleden)

Gister in Herk de Stad vond ik dit aandoenlijke, lang geleden door een amateur gebouwd kristalontvangertje. Ik schat dat het ongeveer een eeuw oud is. Het behuizinkje werd door de bouwer gemaakt van hout dat voorhanden was. Mogelijk afkomstig van een sigarenkistje. De spoelvorm is uit een stukje karton geknipt, en daarna bewikkeld met katoenomsponnen draad.

Het kristalhoudertje en het bijbehorende armpje, evenals de Mikado condensator, waren indertijd gewoon los te koop in radiowinkels. Het kristal zelf en het veertje waren niet meer aanwezig. Gelukkig had ik nog een stukje loodglans. En een afgedankte balpen was bereid als donor te fungeren voor het veertje.

Het kastje heb ik alleen een beetje schoongemaakt met een vochtig doekje, maar verder laat ik het zoals het is, met scheurtjes en al.

[image]

[image]

krakkemikkig kristalontvangertje

door Maarten Gudde @, Randwijk, 06.11.2023, 22:20 (179 dagen geleden) @ Herm Willems

Leuke vondst, ik was ook in Herk de stad.
Wel een eind rijden :-(

--
Maarten Gudde

krakkemikkig kristalontvangertje

door Fons Vendrik ⌂ @, Ter Aar, 06.11.2023, 23:13 (179 dagen geleden) @ Herm Willems

Een écht masterpiece of high technology! :-)

--
Groeten van Fons

"Het leven van een elektronicus gaat niet over rozen."

krakkemikkig kristalontvangertje

door Herm Willems @, Maastricht, 07.11.2023, 08:46 (179 dagen geleden) @ Fons Vendrik

:-) in die tijd, gezien door het oog van de gewone man, zeker!

krakkemikkig kristalontvangertje

door Ad Zijlmans @, Made, 06.11.2023, 23:39 (179 dagen geleden) @ Herm Willems

Mooi Herm,

Ik lees aan de binnenzijde van het kistje "Ch. Gervais".
Dan is het kistje waarschijnlijk afkomstig van een kaas-verpakking. Zie linkje..

CH. GERVAIS

Gr.
Ad

krakkemikkig kristalontvangertje

door Herm Willems @, Maastricht, 07.11.2023, 08:47 (179 dagen geleden) @ Ad Zijlmans

Dank Ad, toch leuk om te weten!

krakkemikkig kristalontvangertje

door Maurice ⌂ @, Dordrecht, 07.11.2023, 00:38 (179 dagen geleden) @ Herm Willems

Dit is natuurlijk heel leuk.

Zie hoe netjes die spoel is gemaakt.
Duidelijk is toch met zorg en aandacht het in elkaar gezet.

--
"I haven't even turned this on to see if it works because as long as I don't it might"

krakkemikkig kristalontvangertje

door Herm Willems @, Maastricht, 07.11.2023, 09:08 (179 dagen geleden) @ Maurice

Ja, je ziet het toch zo voor je: pa, geconcentreerd aan de keukentafel, met een gekreukte werktekening in zijn hand. Een walmende petroleumlamp aan het plafond.
De kinderen die hem moeilijke vragen stellen. Oppassen voor de bout jongens, die is gloeiendheet! Ma die dampende koffie met koekjes brengt.
En dan... na noeste arbeid is het eindelijk zover: adem inhouden, muisstil zijn! Om de beurt de koptelefoon op de rode oortjes. Verbazing op de snuitjes: muziek! Heel zachtjes. Komt van heel ver weg, zomaar door de lucht.

krakkemikkig kristalontvangertje

door gerard ⌂ @, Zeist, 07.11.2023, 09:00 (179 dagen geleden) @ Herm Willems

Heb je geprobeerd er iets mee te ontvangen?

krakkemikkig kristalontvangertje

door Herm Willems @, Maastricht, 07.11.2023, 09:10 (179 dagen geleden) @ gerard

Op dit moment nog niet. Maar ik twijfel er niet aan dat ie het doet.

krakkemikkig kristalontvangertje

door Andries van Dekken. @, Surhuizum, 07.11.2023, 11:18 (178 dagen geleden) @ Herm Willems

Dit zijn mooie dingen voor de mensen,zou Paul van Vliet er van kunnen zeggen.
Als de waarde van spoel en C bekend zijn,is te achterhalen op welke frequentie
de kring staat afgestemd.Wat mist is een afstemmogelijkheid,staat misschien
afgestemd op de zender welke vanaf de Eifeltoren werd uitgestraald.
An3s

--
Keapje 'n Erres, kinne jo werres

krakkemikkig kristalontvangertje

door Herm Willems @, Maastricht, 07.11.2023, 17:32 (178 dagen geleden) @ Andries van Dekken.

Haha, ja, dat zou hij hierover idd gezegd kunnen hebben!
Aan de spoel te zien is die geschikt voor de middengolf. Ik zal binnenkort het schema ook eens uittekenen. Nog niet aan toegekomen.
Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat indertijd de Eiffeltoren in Nederland hoorbaar was op een kristalontvanger. Ik heb wel verslagen uit die tijd gelezen dat ie hier genomen kon worden met een eenlamper. En dan nog moest je een behoorlijke antenne hebben.

krakkemikkig kristalontvangertje

door Jeroen Visser @, Eindhoven, 08.11.2023, 11:20 (177 dagen geleden) @ Herm Willems

"Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat indertijd de Eiffeltoren in Nederland hoorbaar was op een kristalontvanger."

Maar hij komt vast niet uit Nederland, eerder zuid Belgie of Frankrijk

krakkemikkig kristalontvangertje

door Herm Willems @, Maastricht, 08.11.2023, 14:15 (177 dagen geleden) @ Jeroen Visser

Tja, waar die vandaan komt zullen we nooit weten. We kunnen ons slechts op aannames baseren.

krakkemikkig kristalontvangertje

door Andries van Dekken. @, Surhuizum, 08.11.2023, 12:47 (177 dagen geleden) @ Herm Willems

En een aarde van een paar Ohm kan bij een X-tal ontvanger ook niet gemist worden.
Er moet zoveel mogelijk Hf spanning over de kring staan en moet dus tussen,een goede,
antenne en aarde worden aangesloten.
En onze zuiderburen wonen dichterbij Parijs dan wij.Ook omdat er Franse tekst op de
omkasting staat.Maar de resonantiefrequentie van de kring kan uitkomst brngen.
And

--
Keapje 'n Erres, kinne jo werres

krakkemikkig kristalontvangertje

door soundman2 @, Wouw, 08.11.2023, 10:43 (177 dagen geleden) @ Andries van Dekken.

Zonder de waarde van de spoel en de afstem c te kennen, kun je ook met een meetzendertje wel bepalen wat de ontvangstfrequentie geweest moet zijn...
Een beetje (toon-)generator gaat vaak ook al tot een paar MHz.

krakkemikkig kristalontvangertje

door Andries van Dekken. @, Surhuizum, 08.11.2023, 12:35 (177 dagen geleden) @ soundman2

En niet te vergeten een rooster-of getransistoriseerde dipmeter,welke 'k hiervoor,als zendamateur,zou gebruiken.Die heeft niet iedereen tot z'n beshikking.
Maar ook met de waardes van de onderdelen van de parallelkring is het makkelijk
uit te rekenen.
And

--
Keapje 'n Erres, kinne jo werres

krakkemikkig kristalontvangertje

door Herm Willems @, Maastricht, 08.11.2023, 14:55 (177 dagen geleden) @ soundman2

De C zit parallel met de koptelefoonaansluiting. Dus er is geen afstemkring, alleen maar een spoel. Die heeft ongeveer 25 wdg, dus de zelfinductie zal ergens rond de 50uH moeten liggen. Met een varco van 1000 PF zou je daarmee een golflengte tussen de 180 en 430 meter moeten kunnen ontvangen. Mogelijk gebruikte de bouwer een afzonderlijke exotische constructie die als varco diende. Kan ook zijn dat hij het helemaal zonder deed. Omdat er toen nog zo weinig zenders waren speelde selectiviteit ook geen rol van betekenis. Ik denk dat ze al blij waren als ze 'iets' hoorden.

Ik herinner mij 1966 nog, toen ik een Pioneer (die overigens al wel voorzien was van een varco) van pa kreeg. Ik hoorde toen desondanks een stuk of drie zenders tegelijkertijd. Was wel zo handig, hoefde je niet steeds van zender te wisselen.

Ik heb uiteraard alle benodigde meetinstrumenten ter beschikking. Dat is het probleem niet. Maar met dit oude spul is het veel leuker (vind ik dan) om het helemaal zonder te doen. Om het gevoel van die tijd weer te krijgen. Amateurs hadden toen immers ook geen toestel om zelfinductie te meten. Volgens mij was het parool: net zo lang klooien tot je iets hoorde. Maakte niet zoveel uit wat.

krakkemikkig kristalontvangertje

door Laurens @, Zaandam, 08.11.2023, 17:36 (177 dagen geleden) @ Herm Willems

De antenne was in die tijd van een dusdanig formaat dat die een aanzienlijke capaciteit toevoegde aan de spoel, en op die manier dus een LC kring vormde.

Drie draden van 20m lang parallel was niet ongehoord. Je zou kunnen uitrekenen wat de capaciteit daarvan tegenover aarde is.

--
Ik neem op kleine schaal reparaties voor anderen aan voor een leuke prijs.
Stuur een mailtje bij interesse.

krakkemikkig kristalontvangertje

door Herm Willems @, Maastricht, 08.11.2023, 18:28 (177 dagen geleden) @ Laurens

Dat klopt Laurens. Dan staat er inderdaad een C parallel aan de spoel.
Maar... als je in die tijd het geld en de mogelijkheden had, om een dergelijke professionele AM antenne aan te leggen, dan kon je ook veel meer investeren in de ontvanger. Dus drie maal 20 meter, waar dan zo'n aandoenlijk toestelletje aan hangt, dat lijkt mij eerlijk gezegd onwaarschijnlijk.

krakkemikkig kristalontvangertje

door Andries van Dekken. @, Surhuizum, 08.11.2023, 19:21 (177 dagen geleden) @ Herm Willems

Wellicht de eerste X-tal ontvanger met afst.bediening en die was er niet meer bij. ;-)
Maar weer serieus,In die tijd waren nog veel Vonkzenders in gebruik welke een zeer
breed signaal verspreidden.Misschien waren er in meer landen Kuststations die op deze
manier ontvangen konden worden.De maker van dit toestelletje zal het ons wel niet meer
kunnen vertellen.
An3s

--
Keapje 'n Erres, kinne jo werres

RSS Feed van deze thread
powered by my little forum