EL34 versterker (Techniek Overig)

door Andy Janssen @, Born (limburg), 25.12.2014, 12:13 (3423 dagen geleden)

Beste techneuten,

Bij het rondstruinen op het web kwam ik uit bij een ontwerp voor een ultra lineaire EL34 balansversterker. Deze is te vinden op de site van Kees van Dijke:

http://kvdijke.radiocollection.net/nl/projecten/schema_versterker_balans_el34_50.html

Nu spreekt dit ontwerp mij ontzettend aan, vooral vanwege het individueel kunnen instellen van de eindbuizen. Want ik kom om in de EL34, maar geen enkele daarvan vormen een gematched paar.

Het probleem is alleen dat ik geen uitgangstrafo heb die geschikt is voor deze bedoeling.
Al mijn El34 trafo's hebben alleen aansluitingen voor de anodes.
De aftakkingen voor de schermroostertegenkoppeling ontbreken, welke bedoeld zijn voor het harmonischen probleem bij oversturing, bij gebruik van penthode buizen. Kan ik dit ook oplossen door de schermroosterweerstand groter te maken en de schermroosters dan bij de anode er bij te knopen? Of denk ik dan te simpel?

Groetjes Andy :-D

--
Een slecht werkman geeft zijn gereedschap de schuld... :)

EL34 versterker

door Piet van der Pol @, Alblasserdam, 25.12.2014, 14:52 (3423 dagen geleden) @ Andy Janssen

Hallo Andy,

Als je de schermroosterweerstanden bij een EL34 verhoogd, dan zal de vervorming wat minder kunnen worden. Ik heb zelf de schermroosterspanning wel eens lager gekozen, door zenerdiodes in serie op te nemen (bijvoorbeeld 47V).
Hiermee krijg je overigens geen ultra-lineaire schakeling. Ook als je de schermroosters aan de anodes verbindt, wordt dit geen ultralineaire maar een triode schakeling. Het maximale uitgangsvermogen neemt dan echter ook sterk af.

Je zult je eigen trafo's eens goed moeten bekijken. Vaak hebben de goede trafo's meerdere primaire wikkelingen in serie. Misschien kun je dus zelf wel een aftakking maken.

Piet

EL34 versterker

door peetey @, Lanaken, Belgie, 25.12.2014, 17:12 (3423 dagen geleden) @ Piet van der Pol

Er zijn uitstekende ultra-lineaire UTG's te koop voor EL43's hoor Andy. Reinhofer heeft ze en Menno van de Veen/Amroh ook. UL trafo's zijn anders gewikkeld uiteraard dan gewone trafo's.

grtz,
Peter

EL34 versterker

door Otto Tuil ⌂ @, Drenthe, 27.12.2014, 10:51 (3421 dagen geleden) @ peetey
Bewerkt door Otto Tuil, 27.12.2014, 11:38

Er zijn uitstekende ultra-lineaire UTG's te koop voor EL43's hoor Andy.

Zo'n 15 jaar geleden heb ik een setje trafo's op maat laten wikkelen bij Wil Blaauw (nu AE Transformatoren) voor een zware stereoversterker voor vier EL34 eindbuizen per kanaal. Een mooie ambitieuze krachtpatser dus. Echter ben er nooit aan toe gekomen om het te bouwen (de trafo's zijn dus nog echt NOS). De set mag daarom weg voor 50 euro per trafo. Het bestaat uit twee ultra-lineaire uitgangstrafo's van elk 100 watt. Eén voedingstrafo voor beide kanalen, met aparte gloeiwikkeling van 7,5 A per kanaal, en een gloeiwikkeling voor eventuele buizengelijkrichters. En tenslotte een 10 H / 500 mA smoorspoel voor de afvlakking van de voeding. Als Andy geen interesse heeft, mogen ze ook naar andere geïnteresseerden.

Otto

[image]
Foto van het setje, samen met een voedingstrafo uit een Philips radio ter indicatie van de groottes.

--
Ohm sweet Ohm...
[image]

EL34 versterker

door doeve ⌂ @, Borgercompagnie, 27.12.2014, 12:38 (3421 dagen geleden) @ Otto Tuil

Hallo Otto
Die haal ik graag bij weg.
We maken wel een afspraak
Henk Doeve

--
HJD

EL34 versterker

door Otto Tuil ⌂ @, Drenthe, 28.12.2014, 09:43 (3420 dagen geleden) @ doeve

Hallo Otto
Die haal ik graag bij weg.
We maken wel een afspraak
Henk Doeve

Hallo Henk,

Ik heb via mail contract gehad met Andy. Hij ziet van de trafo's af, dus kun jij ze over nemen. Stuur maar een mail voor een afspraak.

Otto

--
Ohm sweet Ohm...
[image]

EL34 versterker

door Cornelis B-B. @, Amsterdam, 26.12.2014, 00:39 (3423 dagen geleden) @ Andy Janssen

Andy,
Verwacht nu niet te veel van een UL schakeling t.o.v penthode.
Het geluid word er niet erg veel beter op en het vermogen neemt ook af.
Met een goede UGT en goed uitgekiend schema kun je een uitstekend resultaat verkrijgen
met een penthode schakeling.
En als je met kathode r's werkt, geef dan de beide buizen een eigen kathode r.
Bij gebruik van kathode r's in plaats van negatief, is er ook sprake van passieve
tegen koppeling.
De buizen hoeven niet precies gelijk te zijn. Iets verschil mag en hoor je niet.
Succes met bouwen, Cees.

--
CornelisBB

EL34 versterker

door Patrick2 @, Antwerpen, 26.12.2014, 18:48 (3422 dagen geleden) @ Cornelis B-B.

Dag Andy en Cornelis,

Eindelijk wordt hier eens gezegd wat ik al eerder gehoord heb van die "matched pairs": ik heb begrepen dat het in de buizentechniek helemaal niet nodig is om buizen te "matchen" . Zeker als je met gescheiden kathodeweerstanden werkt in een balansschakeling stelt elke buis zichzelf wel in op het juiste werkpunt. In de tijd van de eerste transistors was dat wel nodig naar het schijnt, en is dit gegeven door een of ander perfectionist gebruikt om de kwaliteit van zijn buizenschakelingen aan te tonen, en is dit sindsdien blijven hangen . Als ik in het Olens radiomuseum spreek over "matched pairs" of zelfs "matched quads" wordt ik gegarandeerd scheef bekeken .
Als ik het mis heb hoor ik het graag...

Grtz,
Patrick

EL34 versterker

door Andy Janssen @, Born (limburg), 26.12.2014, 18:56 (3422 dagen geleden) @ Patrick2

Ja dat was ook mijn gedachte. Maar er zijn mensen die oren hebben als vleermuizen en die het verschil kunnen horen tussen een EL34 die 70,1 mA en een die 70,2 mA meet. (voorbeeldgetallen)
Dus wat waar is? We gaan er hopelijk achter komen.

Stel het zou werken zoals jij het zegt en ik heb een versterkerschakeling met 2x EL34 in balans met een gezamenlijke kathodeweerstand van 130 ohm en een ontkoppelelco van 25 uF parallel.
Als ik dan besluit om beide buizen een eigen weerstand te geven, wat gebeurt er dan met de elco- en weerstandswaarde? Het is natuurlijk afhankelijk van het schema, maar in theorie?

Groetjes Andy :-)

--
Een slecht werkman geeft zijn gereedschap de schuld... :)

EL34 versterker

door Ouwe Schipper @, Sassenheim, 27.12.2014, 09:58 (3421 dagen geleden) @ Andy Janssen

De ontkoppel- elco over de kathodeweerstand(en) doet gewoonlijk in een balans eindtrap meer kwaad dan goed. Bij een gemeenschappelijke kathodeweerstand is 'ie (theoretisch) overbodig
Bij twee aparte kathodeweerstanden kun je die ontkoppeling ook beter weglaten; dat zorgt voor een stroomtegenkoppeling die de kwaliteit ten goede komt en het verschil tussen de buizen in zekere mate compenseert
Nico
PS Maar als je ooit 's met een wèrkelijk interessante eindtrap aan de gang wilt, kun je hybride gaan: stuurroosters geaard en in plaats van de kathodeweerstanden twee transistoren in constante stroom- schakeling. Dan doen de verschillen tussen de eindbuizen er nìèts meer toe!
N.

--
een kinderhand
is ook weer gauw leeg

EL34 versterker

door Franc @, 27.12.2014, 10:39 (3421 dagen geleden) @ Ouwe Schipper

Dag Nico,

Waarom is er op dit gebied zo weinig te vinden in boeken, tijdschriften en het www?
Je ziet zelden eindtrappen met een stroombron in de eindtrap.
Het is altijd het bekende standaardliedje wat je tegenkomt.

En met de schermrooster aftakkingen lijkt het geluid zich terug te trekken achter het gordijn en wordt kil.
Wat ik gehoord had klonk nog slechter dan een gemiddelde transistorversterker.
Dat is wat ik ervaar, er zullen heus wel goede versterkers volgens dit principe zijn maar dan zal er wel iets speciaals met de UGT zijn.
En die heeft wellicht het meeste invloed op de klank van een versterker.

En kan ik me wel aansluiten betreft wat meningen betreft over het geluid bij de eerdere reacties.

Groet Frank

EL34 versterker

door Ouwe Schipper @, Sassenheim, 27.12.2014, 11:29 (3421 dagen geleden) @ Franc

Ja Frank
Het is inderdaad geen erg bekende schakeling. Ik heb er kennis mee gemaakt op mijn werk, waar een kwartet zendtetroden (Eimac 4PR125A) toegepast werd voor het aansturen van twee gasgevulde laserbuizen. Voedingsspanning 16 kilovolt DC; stuurroosters geaard en een NPN transistor met emitterweerstand in elke kathode leiding. Die emitterweerstand kwam aan -24 volt. Via een weerstandje van 100 K werd de verbinding collector - kathode aan + 120 volt verbonden. Transistor geleidt niet? Dan de buis óók niet
Ik vond die schakeling zóó interessant dat ik daar thuis mee aan de gang ben gegaan- met iets minder hoge voedingsspanning (nog altijd 600 volt) en diverse TV lijn- uitgangs buizen in uiteenlopende conditie
Bij meten aan die schakeling zie je dat een versleten buis (met weinig emissie) toch gewoon de stroom gaat trekken die de transistor 'm door de strot douwt; alleen wordt de kathode meer negatief. Pas als 't spul in roosterstroom gestuurd raakt gaat de lineariteit verloren
Nico

--
een kinderhand
is ook weer gauw leeg

EL34 versterker

door Cornelis B-B. @, Amsterdam, 27.12.2014, 18:04 (3421 dagen geleden) @ Ouwe Schipper

Ja Frank
Het is inderdaad geen erg bekende schakeling. Ik heb er kennis mee gemaakt op mijn werk, waar een kwartet zendtetroden (Eimac 4PR125A) toegepast werd voor het aansturen van twee gasgevulde laserbuizen. Voedingsspanning 16 kilovolt DC; stuurroosters geaard en een NPN transistor met emitterweerstand in elke kathode leiding. Die emitterweerstand kwam aan -24 volt. Via een weerstandje van 100 K werd de verbinding collector - kathode aan + 120 volt verbonden. Transistor geleidt niet? Dan de buis óók niet
Ik vond die schakeling zóó interessant dat ik daar thuis mee aan de gang ben gegaan- met iets minder hoge voedingsspanning (nog altijd 600 volt) en diverse TV lijn- uitgangs buizen in uiteenlopende conditie
Bij meten aan die schakeling zie je dat een versleten buis (met weinig emissie) toch gewoon de stroom gaat trekken die de transistor 'm door de strot douwt; alleen wordt de kathode meer negatief. Pas als 't spul in roosterstroom gestuurd raakt gaat de lineariteit verloren
Nico

Zie hiervoor ook de site van Dalojan, een link op de Site van Triode Dick.
Hij werkt met buizen en moderne "zwart werkers", leuk en leerzaam om te lezen.
Cees.

--
CornelisBB

EL34 versterker

door Cornelis B-B. @, Amsterdam, 27.12.2014, 01:58 (3422 dagen geleden) @ Patrick2

Dag Andy en Cornelis,

Eindelijk wordt hier eens gezegd wat ik al eerder gehoord heb van die "matched pairs": ik heb begrepen dat het in de buizentechniek helemaal niet nodig is om buizen te "matchen" . Zeker als je met gescheiden kathodeweerstanden werkt in een balansschakeling stelt elke buis zichzelf wel in op het juiste werkpunt. In de tijd van de eerste transistors was dat wel nodig naar het schijnt, en is dit gegeven door een of ander perfectionist gebruikt om de kwaliteit van zijn buizenschakelingen aan te tonen, en is dit sindsdien blijven hangen . Als ik in het Olens radiomuseum spreek over "matched pairs" of zelfs "matched quads" wordt ik gegarandeerd scheef bekeken .
Als ik het mis heb hoor ik het graag...

Grtz,
Patrick

Heb je helemaal niet mis.Geldklopperij!
Enkele jaren geleden heb ik die onnozele gekheid ook eens uitgeprobeerd.
Die nieuwe gemachede buizen ieder hun eigen negatief gegeven en ingesteld.
Na enkele maanden al waren die KT88 buizen al heel verschillend in emissie geworden.
En je kon blijven draaien aan die neg instelpotmeters. Weg met die nare onzin dingen
dus en ombouwen naar automatische nrsp d.m.v kathode R's.
Ook nog met 807 geëxpierimenteert, resultaat zoals verwacht hetzelfde.
Zonde van al dat geld dus. De schakeling voor het negatief verwijderd en...?
Gewoon met kathode R's geven de buizen ten eerste geen verloop meer en heb bovendien
een veel beter geluid.
Ik heb ook de UL tappen van de UGT's los genomen en de G2's een eigen voeding gegeven.
En de +HSP of te wel de anodespanning verhoogt.
Gevolg, een veel hoger vermogen. En het geluid is daar beslist niet minder van geworden.
Gewoon nuchtere praktijk ervaring dus.
Vr gr Cees.

--
CornelisBB

EL34 versterker

door Andy Janssen @, Born (limburg), 26.12.2014, 17:48 (3422 dagen geleden) @ Andy Janssen

Hallo Heren,

Bedankt voor de duidelijke reacties.
Ik denk dat ik dan gewoon bij het originele ontwerp blijf hangen en niet naar ultra lineair overstap. Mijn veronderstelling was iets te makkelijk gedacht :-D

Groetjes Andy :-)

--
Een slecht werkman geeft zijn gereedschap de schuld... :)

EL34 versterker

door Piet Kralt @, Rotterdam, 27.12.2014, 01:41 (3422 dagen geleden) @ Andy Janssen

Bij het snuffelen in oude Radio Bulletins kwam ik de discussie over triode- en penthodeschakelingen en hun voor- en nadelen al tegen. Die discussie is minstens vijftig jaar oud. Ultra lineair kwam als een "gulden middenweg" die lang niet door iedereen gewaardeerd werd. Als je zelf een oordeel wilt vormen, kun je een versterker bouwen waarin je tussen de drie mogelijkheden heen en weer kunt schakelen. Daar zijn voorbeelden van. Uiteraard heb je dan wel geschikte uitgangstrafo's nodig. De laatste keer - al weer een poosje geleden - heb ik die van Amplimo gekocht. Prijzig, dat wel.

Pieter Kralt

EL34 versterker

door Cornelis B-B. @, Amsterdam, 27.12.2014, 02:11 (3422 dagen geleden) @ Piet Kralt

Bij het snuffelen in oude Radio Bulletins kwam ik de discussie over triode- en penthodeschakelingen en hun voor- en nadelen al tegen. Die discussie is minstens vijftig jaar oud. Ultra lineair kwam als een "gulden middenweg" die lang niet door iedereen gewaardeerd werd. Als je zelf een oordeel wilt vormen, kun je een versterker bouwen waarin je tussen de drie mogelijkheden heen en weer kunt schakelen. Daar zijn voorbeelden van. Uiteraard heb je dan wel geschikte uitgangstrafo's nodig. De laatste keer - al weer een poosje geleden - heb ik die van Amplimo gekocht. Prijzig, dat wel.

Pieter Kralt

Die Amplimo UL UGT's heb ik ook gebruikt, ringkern typen met UL tappen.
En ik kwam voor het mooiste en beste resultaat uit op de gewone penthode schakeling.
Penthodes zullen nooit triodes kunnen worden.

Voor een mooi triode geluid heb je een echte triode nodig b.v 2A3 of 300B en dan in
SE schakeling. Weinig vermogen, maar wel een heel mooi prettig geluid, mits er een
echte goede SE UGT word gebruikt.Kost een paar centen, maar dan heb je ook wat.
Vr gr Cees.

--
CornelisBB

EL34 versterker

door huub.jak @, 27.12.2014, 08:11 (3421 dagen geleden) @ Cornelis B-B.

Dat is helemaal waar wat jij zegt Cees
een SE versterker met goede HiFi uitgangs trafo
Voldoet het mooist en het besten
Toch kan je een flink goed vermogen krijgen
daar mee met ligt lopende luidspreker boxen
Het is zoo met minder onderdelen er tussen
ook minder vervorming .
Huub

RSS Feed van deze thread
powered by my little forum