werking buizentesters

Naar aanleiding van de vraag van Matthias Meijer (Is het kort uit te leggen hoe dat nou zit, wat eventuele verschillen of afwijkingen van de manieren van testen zijn) en de case met de C453 van Nico den Haak (de buis lijkt een perfecte emissie te hebben, maar voldoet niet in een radio) wil ik een poging wagen om de vraag van Matthias te beantwoorden door middel van de case van Nico.

Ik doe hierbij eerst een aanname, namelijk dat er al een aantal lek- en kortsluittesten zijn gedaan zodat we van te voren weten dat de C453 van Nico, afgezien van een eventueel gebrekkige kathode, verder in orde is. Verder maak ik ter vergelijking ook nog gebruik van een zwaardere eindbuis, een EL5. Deze buis is, net als de buis van Nico, helaas ook aan het eind van zijn nuttige levensduur gekomen.

We stoppen de buis van Nico eerst in een AVO Curve Tracer, c.q. Steilheidsmeter. We stellen de anodestroom in op 10 mA en meten de steilheid. Deze blijkt 1,6 mA/volt te zijn, een fraaie waarde voor een C453.
Omdat we met deze tester de complete karakteristiek van de buis kunnen opmeten zetten we door en stellen vervolgens de buis in op 20 mA. Hier blijkt de steilheid nog maar 0,9 mA/volt te zijn, en dat is een stuk minder fraai. We gaan gewoon door en stellen de buis in op 30 mA.
Dit blijkt echter niet te lukken, de buis wil niet meer stroom trekken dan 25 mA.
Wat is er hier nu aan de hand? De verzadigingsstroom van deze C453, die normaal boven de 50 mA ligt, is bij dit exemplaar gedaald tot nog maar 25 mA. Dus ruim gehalveerd. Wanneer we deze buis in een Philips 634A steken loopt er een ruststroom van 20 mA. Bij positieve pieken in het geluidssignaal zal de buis uitgestuurd kunnen worden tot maximaal 25 mA, bij negatieve pieken tot bijna 0 mA.
Het geluidsignaal wordt dus tijdens de positieve pieken afgeknepen, en het geluid klinkt daardoor zeer vervormd. Wanneer we dezelfde buis zouden gebruiken in een Philips 2514 (ruststroom 10 mA) is er niets aan de hand, de uitstuurgrenzen liggen dan immers normaal bij 20 en 0 mA.
Wanneer we de zwaardere EL5 op deze manier proberen te testen dan lukt dat niet omdat de AVO tester geen 150 mA kan leveren. We meten bij de lagere stroomsterktes, die wel mogelijk zijn, steeds een goede steilheid, ook al is deze buis aardig versleten.

Vervolgens pakken we een emissietester, in dit geval een oude Etra uit 1938. We stellen de gloeispanning in op 4 volt, plaatsen de buis van Nico en zien het metertje uitslaan naar 20 mA. Dus in het rode vak, de buis is onbruikbaar.
Dan maar de EL5. Gloeispanning op 6,3 volt, metertje gaat naar 25 mA. Midden in het vak twijfelachtig, liever niet gebruiken dus.

Dan proberen we een anodestroomtester, een Funke W19 uit de jaren '50. We zoeken eerst de testkaart op voor de C453, en vinden na enige moeite kaart 2.58. In het boekje van Herr Muller kijken we of deze kaart een beetje klopt, we lezen dat de 40% grens wat verkeerd is aangegeven op deze kaart. We noteren de correctie met potlood op de kaart voor de volgende keer.
We leggen de kaart op de tester en steken er wat pennetjes in. Dan plaatsen we de C453 van Nico en we zien dat de wijzer uitslaat naar 20 mA. Uitstekend dus, de 40% grens ligt immers op 10 mA. Nu willen we het zeker weten, en verlagen de stuurroosterspanning van de buis met 2 volt. De wijzer zakt nu naar 16,8 mA, de steilheid van deze buis is dus ook prima in orde.
We steken ook nog even de EL5 in de Funke en gebruiken hierbij een volgens Herr Muller foutloze kaart. De EL5 meet zeer goed, 35 mA bij een 40% grens van 18,7 mA. Steilheid van de EL5 is ook uitstekend volgens de Funke.
Hoewel beide buizen behoorlijk versleten zijn heeft de Funke dit niet in de gaten. Dat komt omdat in beide gevallen de teststroom te laag en de spanning te hoog is om het probleem van deze versleten kathodes op te kunnen merken.

Nederlands Forum over Oude Radio's

werking buizentesters (Techniek Radio/TV)