Bandspreiding op BX300U (Techniek Radio/TV)

door gerard , Zeist, 18.07.2023, 20:13 (286 dagen geleden)

Deze week heb ik een Philips BX300U toestelletje zitten repareren en heb ontdekt dat deze een heel uitgekiende bandspreiding heeft op de korte golf. De meeste Uutjes uit die tijd hebben een complete KG band, waar dus 12MHz op een piepklein schaaltje is geperst zodat je vrijwel onmogelijk een gewenste zender kunt vinden.

Bij de BX300U is de kortegolf beperkt tot de 31m band en de 25m band. Beide banden zijn ongeveer een halve MHz breed en ze liggen ruim anderhalve MHz uit elkaar, zodat je, met een beetje speling aan beide kanten, een KG met deze twee omroepbanden kunt maken waar de KG band ongeveer 3MHz lang is. De twee omroepbandjes nemen dan samen ongeveer een derde van de schaal in:

Op de schaal van de BX300U zijn de bandjes veel breder getekend en is de ruimte ertussen (waar natuurlijk geen omroepstations zitten, dat stuk daar heb je dus niks aan als AM-luisteraar) veel smaller:

Let ook even op de kleine "meter"-getallen die bij de KG schaal staan. Als je van de 25 en 26 links stapjes neemt die ongeveer even groot zijn, zie je dat je veel te snel bij de 31 en 32 bent, het lijkt wel of er een paar meters uit de schaal zijn geknipt!

Dat is inderdaad wat er is gebeurd en Philips heeft dit heel leuk gedaan door te wisselen tussen "normale" en "spiegel" ontvangst. Spiegelontvangst betekent dat je soms, bij het afstemmen op een frequentie X, een station hoort dat werkt op frequentie X+904 kHz. De oscillator werkt op X+452, en de mengbuis brengt alles naar de MF trap dat daarmee 452 verschilt. Dat zijn X en de spiegelfrequentie X+904.

In dit plaatje heb ik weergegeven met een rode streep, hoe de Oscillator verstemt als je de wijzer over de schaal beweegt. Links komt hij tot ca. 11,7MHz en rechts tot ca. 9,7MHz. De 31m band zit recht en wordt op de normale manier ontvangen, dwz. dat er frequenties worden ontvangen die 452kHz ONDER de oscillatorfrequentie liggen (groene lijn). De 25m zit links, maar wordt als "spiegel" ontvangen, dwz de ontvangfrequentie ligt 452 kHz BOVEN de oscillatorfrequentie. Om de antennekring een beetje in de pas te houden, moet die natuurlijk wat meer oplopen dan de oscillator, hem inhalen als het ware (blauwe lijn, niet opgemeten).

Op deze manier lijkt het alsof je over een bereik van bijna drie MHz kunt afstemmen, maar de stationspatiering en het afstemgemak zijn alsof je maar 2 MHz afstemt. Het middenstuk is er dus inderdaad "uitgeknipt". Voor wie denkt dat dit wel een vrijwel onmogelijk af te regelen systeem is volgt een klein citaat uit de servicedoc:

Dit zeer uitgekiende en goedwerkende systeem staat nergens in de servicedoc beschreven. Sowieso vond Philips het al meestal niet de moeite of de oscillatorfrequentie boven of onder de ontvangfrequentie ligt. Laatst is hier een Erres KY515 gespot in een kringloop, die het volgens mij ook heeft (en daarnaast een complete KG band). Iemand die deze gekocht heeft en dat eens na kan meten? Het is dacht ik een paar jaar geleden wel eens kort genoemd hier (maar dat kon ik niet meer terugvinden).

De Philips BX300U is trouwens een heerlijk toestel, het heeft ingebouwde antennes en zonder er verder antennes op aan te sluiten, ontvangt het diverse Engelse zenders (ook Droitwich op 198kHz), LPAMs en veel 25m/31m stations.