potmeter "ontkraakt" (Techniek Radio/TV)

door Mick , Rotterdam, 20.02.2020, 21:11 (1521 dagen geleden) @ Otto Tuil

Otto, onderstaand een samenvatting van het RHT-artikel dat je kunt gebruiken voor de "tips & trucs" van het forum.

De potmeter wordt eerst uitgebouwd. Noteer goed de positie van de diverse aansluitdraden zodat je daar bij het inbouwen geen hoofdbrekens meer over hebt. De potmeter vervolgens ontdoen van vuil en stof en het overtollige tin van de aansluitingen verwijderen. Nu kan de potmeter worden gedemonteerd. Afhankelijk van het model (merk en type) kan dit eenvoudig of lastig zijn.
De binnenkant wordt gereinigd: de geleidebaan met een wattenstaafje met alcohol of contactreiniger. Omdat zilveroxide geleidend is, zijn er geen zorgen over een beetje zwarte aanslag. De messing contactveertjes poets ik wel even tot ze glimmen. Ik gebruik daarvoor Commandant nummer 4 of 5. Het volgende onderdeel is de koolbaan. Deze eerst reinigen met alcohol of contactreiniger. Nu komt de truc: om de geleiding van de koolbaan tot het contact van de loper te verbeteren kan deze worden gepoetst met een polijstmiddel; ook hiervoor gebruik ik Commandant nr 4 of 5. Met een hierin gedoopt wattenstokje even stevig de hele koolbaan poetsen, daarna het polijstmiddel verwijderen.
De potmeter kan nu worden getest. Het is aan te raden dit te doen voordat de behuizing weer wordt gemonteerd, want als het resultaat tegenvalt kun je de bewerking van de koolbaan nog gemakkelijk een keer herhalen. Voor het testen gebruik ik een simpele analoge multimeter. Eén meetpen wordt verbonden met de “koude” kant van de koolbaan, de andere met de geleidebaan. Dan de loper van de potmeter “provisorisch” over de koolbaan draaien. De wijzer van de meter mag daarbij geen schokken of wiebelen vertonen maar moet geleidelijk van nul naar oneindig of andersom draaien. Als het resultaat van de meting tot tevredenheid stemt, kan de potmeter in de behuizing gemonteerd worden. Let goed op de correcte positie van de koolbaan ten opzichte van de behuizing. Je kunt nu de as voorzien van wat vet zodat deze weer soepel en toch met een beetje weerstand draait. Ik gebruik hiervoor siliconenvet dat een geschikte viscositeit (“taaiheid”) heeft.
Het gebruik van een polijstmiddel op de koolbaan van een oude potmeter voelt een beetje tegennatuurlijk. De baan is door langdurig gebruik misschien al wat ingesleten, bovendien zal de weerstandswaarde toenemen wanneer er een laagje wordt afgepoetst. Toch zijn mijn ervaringen op dit punt gunstig. De toename van de weerstandswaarde is gering en geeft geen hoorbaar effect.