AA5 (All American Five) toestel van 110 naar 230V (Techniek Radio/TV)

door gerard , Zeist, 26.03.2018, 13:15 (2223 dagen geleden)

De afgelopen dagen heb ik geexperimenteerd met een uitgekookte manier om Amerikaanse ACDC radiootjes om te bouwen voor 230V wisselstroom. Het gaat dan om de kleine "All American Five" toestellen, met een gloeiketen van 150mA. Zelf heb ik bv deze Teletone 111 uit 1948 al jaren:

Om de uiteenzetting wat te vereenvoudigen, stel ik dat qua voeding het toestel eigenlijk bestaat uit twee belastingen, namelijk de gloeiketen en de plaatspanning. In de oorspronkelijke situatie, waar het toestel met 110 tot 120V wordt gevoed, staan deze belastingen parallel. Deze belastingen hebben elk een totaal verschillend karakter! De gloeiketen kun je zien als een Ohmse weerstand maar die is wel zeer temperatuursafhankelijk. Er moet ongeveer 150mA door lopen, maar koude gloeidraden nemen wel tot 10x zoveel stroom! De plaatspanning (B) wordt afgenomen via een gelijkrichter en daarna zit een bufferelco, zodat de stroom hier feitelijk afgenomen wordt in de toppen van de positieve fase. Voor de belasting van het lichtnet (110V, AC of DC) stellen we ons dit verhaal zo voor:

Goed, nu komt het apparaat naar Europa en moet op 230V worden gebruikt. Uiteraard kun je een trafo inbouwen of ernaast zetten, maar met weinig fantasie kun je ook op het idee komen om een grote serieweerstand in te bouwen. De waarde moet zo gekozen zijn, dat er voor de twee belastingen 110V effectief overblijft. In de Teletone trof ik een handvol vermogensweerstanden aan, plus een NTC weerstand om de inschakelpiek te dempen. Dat komt dan qua schakeling ongeveer hierop neer:

De warmteontwikkeling in deze weerstanden is ongeveer 15W en dat krijg je dus extra in je kastje. Het is veel aantrekkelijker, om de spanningsval te krijgen met een seriecondensator ipv een serieweerstand. Alleen kun je door een condensator geen gelijkstroom laten lopen voor de plaatspanning. Maar je zou al iets vooruitgaan als je de heaters zou voeden door een condensator, en de B via een weerstand, dus zo:

Nu heb je namelijk alleen extra warmteontwikkeling voor de B+, en de gloeistroomvoorziening is helemaal "koud" dwz zonder extra vermogen.
De condensator die je hier nodig hebt is 2.4uF.

Nu heb ik hier ook een kleine Sanshin radio staan en heb de voeding daarvan eens goed bekeken. Dat principe heb ik overgenomen voor de Teletone en het komt ongeveer hier op neer. De twee belastingen worden in serie geplaatst, met een seriecondensator voor de heaters parallel aan het B+ deel:

Zoals je ziet, werkt de gloeiketen nu als serieweerstand voor de B+. Voor de gloeidraden is er sprake van een seriecondensator, maar de gloeidraden krijgen nog wat extra stroom die door de B+ loopt.

Een radio ombouwen naar dit schema is niet moeilijk: je moet alleen de twee belastingen, die bij elkaar komen bij de gelijkrichtbuis, uit elkaar splitsen. De twee netdraden moeten op deze twee belastingen komen. Als je niet een oorspronkelijke radio ombouwt maar eentje waar al een serie-R in zit, moet je die er natuurlijk ook uitslopen! De condensator die je nodig hebt is 2uF en die raak je gemakkelijk ergens kwijt.

Nu even een vergelijking tussen de twee systemen. De Teletone had eerst de weerstands-ombouw uit het tweede schema, nu de condensator-ombouw uit het laatste schema. De vermogensopname was 38W, is nu 23W dus een besparing van 15W warmte in de kast.

De radio warmt nu iets trager op. In het weerstandsschema is de opstartstroom door de heaters hoger dan de nominale waarde en de heaters warmen dus snel op. In het condensatorschema is de opstartstroom juist laag. In het weerstandsschema geeft de radio geluid 34sec na aanzetten, met condensator is dat 48sec.

De gelijkspanning op de bufferelco is 120V. De radio speelt fantastisch: overdag is het zenderaanbod beperkt tot GNR en Wavre maar 's avonds ontvang ik tientallen stations op de ingebouwde raamantenne.

Aan onderdelen voor een complete aanpassing van een AA5 heb je precies 1 condensator nodig die minder dan 25 cent kost. Dus wellicht kunnen anderen ook hun voordeel hiermee doen.