Nederlands Forum over Oude Radio“s

Onafhankelijk medium voor liefhebbers en verzamelaars van oude radio“s en gerelateerde zaken (zoals oude TV“s, versterkers, meetapparatuur). Hier kunt u discussiėren en chatten over uw hobby. Voorbeelden zijn: identificatie of datering van oude toestellen, vragen over documentatie, hulp bij reparaties en restauraties. De voertaal op dit forum is Nederlands, maar bijdragen in andere talen zijn ook welkom.

Re: Weer net geen elektrocutie...

Geschreven door Henk Roovers om 23. Jun 2001 21:58:19:

In reactie op: Re: Weer net geen elektrocutie... geschreven door Paul Welther om 23. Jun 2001 00:29:21:

We hebben natuurlijk allemaal gelijk, maar bij elektrische veiligheid gaat het erom of een gevaarlijke stroom door het lichaam gaat en vooral langs welke weg. Bij gewoonlijke ongevallen met de netspanning gaat de stroom meestal via de hartstreek, bijvoorbeeld van de ene hand naar de andere of via een arm naar een been. Het maakt verder uit of het gelijk of wisselspanning betreft. 50Hz is bovendien nog een zeer gevaarlijke frequentie, omdat in dat geval hartfibrillatie kan optreden. Bij het werken zonder een scheidingstrafo is er bijvoorbeeld geen gevaar als de persoon in kwestie zich op een isolerende vloer bevindt (zoals op veel hobbykamers) en slechts met een lichaamsdeel in aanraking komt met het lichtnet. Een aardlekschakelaar zal in dit geval ook niet reageren. Erger wordt het als we met bv twee handen beide polen van het net aanraken. Er gaat dan wel een stroom door het lichaam, met mogelijk ernstige gevolgen. Omdat er geen weg naar aarde is zal ook in dit geval de aardlekschakelaar niet aanspreken. Uiterste voorzichtigheid is dus geboden als er hoge (net)spanningen aanwezig zijn. Bij het gebruik van een scheidingstransformator, is er in elk geval nooit geen direkte verbinding met het net. Het voordeel is dat we geaarde meetinstrumenten kunnen gebruiken en zolang we maar een pool van de spanning aanraken zal er normaal gesproken nooit iets kunnen gebeuren, simpelweg omdat er geen gesloten stroomkring kan ontstaan via aarde of een slechtisolerende vloer en het lichtnet bijvoorbeeld. Deze situatie is niet anders dan bij wisselstroomtoestellen die gevoed worden door een normale gescheiden nettrafo. We zeggen wel dat er op het chassis geen spanning staat, maar t.o.v. de anodespanning of een aansluiting van een ratelcondensator b.v. staat er toch mooi 250-350 volt op (positief of negatief doet er in dit geval niet toe). Er was een gouden regel en die geldt volgens mij nog steeds. Bij meting aan electrische toestellen een hand in de broekzak houden.

Hoewel het natuurlijk altijd enig risico inhoud, zou het helemaal niet gek zijn als een oud toestel na restauratie een zgn veiligheidstest ondergaat. Er wordt daarbij met een vrij hoge spanning getest of o.m. de isolatie tussen de netcircuits en de secondaire circuits nog aan de vereisten voldoen. Ook condensatoren, die zich tussen de lichtnetpolen en het chassis bevinden worden zo beproefd, met soms fatale gevolgen voor de desbetreffende trafo of condensatoren. (Een hedendaagse reparateur is feitelijk verplicht om na een reparatie aan een electrisch toestel een veiligheidstest uit te voeren.) Bij de universele toestellen, waarbij het chassis gewoonlijk rechtstreeks aan het lichtnet hangt, zou in ek geval getest moeten worden of alle aanraakbare metalen delen, bevestigingsschroeven en niet te vergeten de pu aansluiting en de luidsprekeraansluiting voldoende gescheiden zijn van het lichtnet. Op de beurs van 23 juni heb ik verschillende "meggers" zien liggen. Dat is al een eerste aanzet om isolatie te beproeven.
Hoewel ik het gebruik van een scheidingstrafo ten alle tijde aanbeveel, zal er best een situatie gevonden kunnen worden waarbij het gebruik ervan juist fataal was. (Een soorgelijke discussie bestaat ook al jaren over bv de veiligheidsriemen in de auto). Ondanks wordt het gebruik ervan wordt door vrijwel alle fabrikanten en vrijwel alle tchnische diensten voorgeschreven.

Overigens is de opmerking van Paul Welther "levensgevaarlijk". Een aardlekschakelaar zal alleen correct werken met een geaard voedingssysteem. Het lichtnet in ons land is zo'n geaard systeem. De eigenschap van een scheidingstrafo is dat de secondaire wikkeling dat juist niet is.

Wellicht heb ik een tipje van de sluier op kunnen lichten. Ik ben altijd benieuwd naar reacties van anderen, het is een onderwerp waar al veel over geschreven en gediscussieerd is.

Met vr gr. H. Roovers







Reacties / Answers:


Terug naar Nederlands Forum over Oude Radio“s